(Van) wie zedde gij?

Maandag 27 november 2017

Ik heb op mijn skihelm aan beide zijden een sticker met mijn voornaam en naam (en de Belgische vlag). Ondanks dat ik me (afgelopen skikamp) steeds voorstelde aan de kinderen en hun ouders als ‘Astrid uit België’, werd ik steevast aangesproken als ‘JOSTEN’. Niet omdat de Koreanen mijn voornaam en familienaam verwarren, maar omdat dat zo in Korea gebruikelijk is. Uit ‘beleefdheid’ spreken ze je niet aan met je voornaam, maar met je familienaam (zie mijn blog ‘Josten’ van 27 september).

Bij ons in de Kempen wordt door oudere mensen weleens gevraagd ‘(van) wie zedde gij/ (van) wie zijt ge?’. Mensen vragen naar uwe komaf. Ze willen weten welk vlees ze in de kuip hebben. En hopen daarbij het voor hen onbekende gezicht te kunnen plaatsen in een voor hen bekend kader. Hier, in Zuid-Korea is dat niet anders. Het referentiekader voor Koreanen zijn hun sociale netwerken, gebaseerd op familie en clan, de provincie van waar je komt, school en universiteit. Leeftijd is in Zuid-Korea de belangrijkste bepalende factor van hoe iemand wordt behandeld en hoe iemand anderen behandelt. Daarom is het eerste wat een Koreaan doet, je (leeftijd) proberen in te schatten en je te plaatsen. En ze zijn daar nogal expliciet in. Vrij direct wordt je gevraagd hoe oud je bent, aan welke unief je zit (al een geluk dat KU de tweede beste unief is van het land en in de top 200 staat wereldwijd), wat je daar studeert, hoe het komt dat je in Vivaldi werkt als ski-moni en andere schijnbaar opdringerige vragen. Niet noodzakelijk vanuit gemeende interesse (die is er vaak wel, zo niet altijd), maar vanuit het Koreaans perspectief nodig om de positie van de ‘nieuwkomer’ in de hiërarchie vast te stellen. Daarnaast is je sociale en professionele positie ook erg belangrijk. Maar omdat je buitenlander én student bent, vragen ze daar niet op door.

In het westen gaan we met vrienden, familie en mensen in onze omgeving om vanuit het principe dat “alle mensen gelijk zijn”. Vanuit de confucianistische traditie zijn voor Koreanen vijf hiërarchische relaties essentieel: vader-zoon, echtgenoot-echtgenote, jongere-ouderling, vriend-vriend en koning-onderdaan (vervang koning door president want Zuid-Korea is een republiek). Koreanen passen daar hun beleefdheidsformules op aan, afhankelijk van het feit of iemand spreekt tegen een oudere persoon, een vriend (dezelfde leeftijd), een collega of een kind (zie mijn blog Girl Power van 28 september). Zo staan ouderen in hoger aanzien dan jongeren, mannen dan vrouwen, enz. Het is dan ook onbeleefd om oudere mensen met hun voornaam aan te spreken. Als iemand ouder is dan jezelf spreek je die aan met een titel of woorden waaruit je respect blijkt. Eigenlijk is dat min of meer dezelfde omgangsvorm zoals wij die in Vlaanderen vooral naar derden gebruiken.

Dus, als Koreanen (zelfs op de piste) je aanspreken met je familienaam en en passant overladen met vragen als "Hoe oud ben je?", "Ben je getrouwd?", "Aan welke unief studeer je?", "Wat is jouw functie? "Of" Wat is de positie van uw echtgenoot? ", weet dan dat ze dit doen uit beleefdheid en om te weten met welke beleefdheidsformules ze je moeten behandelen.